سوغات کرمان و همه چیز درمورد صنایع دستی کرمان - سرگرمی های محبوب

به گزارش سرگرمی های محبوب، کرمان با داشتن 7 اثر ثبت شده در لیست میراث جهانی یونسکو، در مقام اول ایران از این منظر واقع شده است. کرمان به لطف تولیدات مرغوب خود، چندین سال است که رتبه نخست صادرات غیرنفتی کشور را نیز از آن خود نموده است. بسیاری از این تولیدات و محصولات جنبه سوغاتی نیز دارند و در میان گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده هستند. سوغات کرمان بسیار متنوع بوده و منحصر به خود استان کرمان هستند. اگر شما هم مثل من برای آشنایی بیشتر با سوغات و صنایع دستی کرمان مجذوب کننده هیجان زده شده اید، با خبرنگاران همراه باشید.

کرمان یا کارمانیا در زبان باستان، یکی از استان های مهم ایران از بعد تاریخی است. کرمان امروز با تقسیم بندی تازه استانی، پهناورترین استان ایران محسوب می شود. مرکز استان کرمان نیز شهری به همین نام است. کرمان یازده درصد از وسعت ایران را به خود اختصاص داده و نهمین استان پرجمعیت کشور است. کرمان در نوع خود، قطب صنعتی، فرهنگی، سیاسی و کشاورزی در میان استان های منطقه جنوب شرق ایران به شمار می آید. در این استان 660 اثر ملی ثبت شده وجود دارد؛ بنابراین می توانیم استان کرمان را از استان های مهم و تأثیرگذار ایران بنامیم.

1. قطاب

قطاب یکی از معروف ترین شیرینی های ایرانی است که همه ما نام آن را شنیده ایم. این شیرینی خوشمزه اساسا با بادام و خاکه قند تهیه شده و انواع مختلفی دارد. قطاب یزدی و کرمانی از مهم ترین قطاب های موجود در بازار هستند.

ازآنجایی که کرمان مهد پسته ایران است، کرمانی ها معمولاً در این شیرینی به جای بادام از پسته استفاده می نمایند و لایه بیرونی آن را با خاکه قند می پوشانند. بعضی تاریخ نگاران قدمت پخت قطاب را به دوره هخامنشیان پیوند می زنند.

2. کماچ سهن

کماچ سهن از شیرینی های سنتی کرمان است که با جوانه گندم درست می شود.

در تهیه این شیرینی، جوانه گندم خیس داده شده و با مواد دیگری همانند زیره و دارچین ترکیب می شود. ترکیب این مواد هم به خمیر کماچ و هم به مواد میانی این شیرینی نظیر خرما، گردو یا پسته اضافه می شود. کماچ سهن از سوغاتی های معروف کرمان است، اگر شما هم از این استان تماشا کردید، حتما آن را امتحان کنید.

3. کلمپه

پخت کلمپه بیشتر در بعضی از منطقه ها استان نظیر بم رواج دارد.

کلمپه نوعی شیرینی است که برای تهیه آن خمیر با هل، دارچین و گلاب ترکیب شده و گردو و خرما در داخل آن قرار می گیرد. بعضی از کرمانی ها این کلوچه را با روغن حیوانی درست می نمایند. در خاتمه بر روی این شیرینی پودر پسته یا کنجد ریخته می شود.

برای تهیه کلمپه قالب های مختلفی وجود دارد، بنابراین شما می توانید این شیرینی را در شکل ها و مقدار های مختلف در استان کرمان پیدا کنید.

4. قاووت

احتمالا شما هم نام قاووت یا قوتو را در پشت شیشه عطاری ها دیده اید. اگر جوابتان مثبت است، باید بدانید که این شیرینیِ پودری به کرمان تعلق دارد.

در این نوع شیرینی مغزهای مختلف مانند مغر گندم، جو، کنجد و گیاهان دارویی باهم ترکیب شده و همراه با شکر یا قهوه آسیاب می شوند. قاووت معمولا به شکل پودری مصرف شده و شما می توانید این سوغات کرمان را در شیر یا آب حل نموده و نوش جان کنید.

اگر به منزل دوستی کرمانی در این شهر دعوت شدید، انتظار پذیرایی شدن با قاووت را داشته باشید. قاووت به عنوان یکی از سوغاتی های اصیل کرمان به کشورهای همسایه ایران نیز صادر می شود.

5. فالوده

نام فالوده با شهر شیراز پیوند خورده است، اما این دسر خوشمزه در انواع مختلفی در سراسر شهرهای ایران تهیه می شود.

کرمانی ها نیز تبحر بالایی در تهیه فالوده دارند و فالوده کرمانی از سوغاتی های مهم این استان است.

طرز تهیه فالوده کرمانی به فالوده شیرازی شباهت دارد، با این تفاوت که در نوع کرمانی از عرق نعنا و بیدمشک به عنوان چاشنی و تخم شربتی به عنوان تزئین استفاده می شود. اگر به کرمان سفر کردید حتما فالوده این استان را در بستنی فروش های سنتی امتحان کنید.

6. زیره

همه ما حداقل یک بار ضرب المثل زیره به کرمان بردن که دلالت از کاری بی فایده کردن دارد را شنیده ایم.

زیره نیز یکی از سوغات معروف استان کرمان است که کاربردهای فراوان آشپزی و دارویی دارد. آب وهوای خشک کرمان بستر مناسبی را برای کشت زیره در سراسر این استان فراهم نموده است.

زیره در دو نوع سبز و سیاه موجود است و نوع مرغوب آن به رنگ سیاه از کوهستان های شهرستان بافت در این استان جمع آوری می شود. کوه چوپار نیز به خاطر زیره آن معروف است و 80 درصد از فراوری استان به این منطقه اختصاص دارد. کشاورزان کرمانی از اواسط اردیبهشت تا اوایل تیرماه زیره سیاه را برداشت می نمایند.

7. پسته

پسته مهم ترین سوغاتی کرمان است و از محصولات صادراتی این استان محسوب می شود. 70 درصد از پسته فراوریی در کشور، به کرمان تعلق دارد. پ

سته به آب وهوایی خشک برای رشد احتیاج دارد و شهرستان رفسنجان با داشتن بستری مناسب برای رشد این محصول ارزشمند، بزرگ ترین منطقه پسته کاری جهان محسوب می شود.

کیفیت بالای این محصول باعث شده است که پسته رفسنجان به نقاط مختلف جهان صادر شود. صادرات پسته در استان کرمان، بخش عمده ای از صادرات غیرنفتی ایران را شامل می شود.

8. گردو

گردو پس از پسته، دومین محصول صادراتی استان کرمان است. این مغز ارزشمند از شهرستان های مختلف استان کرمان برداشت می شود، اما گردوی شهرستان بافت با توجه به قرارگیری باغ های آن در ارتفاعات بالا، کیفیت مرغوب تری دارد. بافت به لحاظ سطح زیر کشت گردو، مقام اول فراوری این محصول در کشور را دارد و از نظر مقدار فراوری پس از شهرستان تویسرکان همدان در رتبه دوم جای می گیرد.

اگر سری به این شهرستان زدید، حتما گردوی مرغوب بافت را امتحان کنید.

9. خرما

همه ما وقتی که کلمه خرما را می شنویم، ناخودآگاه یاد شهرستان بم می افتیم.

منطقه ها شرقی و جنوبی استان کرمان، با توجه به ویژگی های اقلیمی آن، از قطب های برتر فراوری خرما در کشور محسوب می شود و 30 درصد از فراوری این محصول را به خود اختصاص داده است.

خرما محصولی مهم در این منطقه ها است و نقشی اساسی در اشتغال مردم استان کرمان دارد. خرمای مضافتی استان کرمان عمدتا در شهرهای بم و فهرج کشت می شود و محصولی صادراتی است.

10. مسقطی سیرجان

مسقطی در شهرهای دیگر ایران هم فراوری می شود، اما مسقطی کرمان، به خصوص سیرجان، طعم مخصوص به خود را داشته و بسیار نرم است.

مسقطی سیرجان با نشاسته، گلاب، شکر، خلال پسته و بادام، هل و زعفران تهیه می شود. شما می توانید مسقطی کرمانی را به عنوان دسر هم میل کنید.

11. حاج پسته

حاج پسته شباهت فراوانی به حاج بادام یزد دارد، اما کرمانی ها ترجیح می دهند تا از فراوری ناب خود، پسته، در تهیه این شیرینی استفاده نمایند.

هل، گلاب، تخم مرغ، پودر پسته و پودر قند از مواد اصلی در تهیه حاج پسته هستند. بااین حال شما می توانید در کنار حاج پسته، نوع بادامی و نارگیلی این شیرینی را نیز در کرمان امتحان کنید.

12. سوهان زرند

نام سوهان با شهر قم گره خورده است، اما زرند در کرمان هم به داشتن سوهانی اعلاء معروفیت دارد.

سوهان زرند بافتی ظریف و ترد دارد و به صورت لایه لایه است. آرد گندم، آرد جوانه گندم، زعفران و هل اصلی ترین مواد سوهان زرند را تشکیل می دهند.

سوهان زرند در لیست آثار ملی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است.

13. نان پر

نان پر یک شیرینی خانگی و سنتی در استان کرمان است و در رنگ های مختلفی تهیه می شود. آرد، پودر قند، هل، زعفران و کنجد مواد تشکیل دهنده نان پر هستند.

14. خرما بریز

خرما بریز از شیرینی های معروف کرمانی در ایام ماه مبارک رمضان است. مردم این منطقه معمولا از خرما بریز به خاطر انرژی بالای آن در وعده های سحری استفاده می نمایند تا در طول روز دچار ضعف جسمانی نشوند.

خرما بریز از آرد سبوس دار، شکر، خرما، گلاب، روغن و کره تهیه می شود. کرمانی ها برای تزئین این شیرینی از پودر پسته استفاده می نمایند.

15. حلوا پسته

ازآنجایی که کشت پسته در استان کرمان رونق دارد، در بسیاری از شیرینی ها و خوراکی های این منطقه از پسته استفاده می شود. حلوا پسته نیز یک شیرینی سنتی و محبوب در کرمان است. آرد، کره، پودر قند، نشاسته، پودر پسته، زعفران، هل و گلاب از مواد اولیه در تهیه حلوا پسته هستند.

16. گیاهان دارویی و عرقیات

کرمان محل پرورش گیاهان دارویی متنوعی است و سدر، حنا و کتیرا از معروف ترین گیاهانی هستند که شما می توانید در این منطقه ها پیدا کنید.

کرمان علاوه بر گیاهان دارویی، مرکز عرقیاتی چون گلاب، عرق بیدمشک، عرق نسترن، عرق نعنا و عرق زیره است. مرغوب ترین عرقیات این استان از دامنه کوه های هزاره در روستای لاله زار به دست می آیند.

17. مرکبات

کرمان سومین استان فراورینماینده مرکبات در ایران است. فراوری مرکبات استان، علاوه بر تأمین احتیاج داخل، نقش مهمی در صادرات به کشورهای همسایه دارد. مرکبات در منطقه ها شرقی استان کرمان، به ویژه بم و شهداد، کشت می شوند.

این منطقه ها به علت شرایط خاص آب وهوایی، مرکبات مرغوب با طعم ویژه ای دارند. این ویژگی ها باعث شده تا مرکبات استان کرمان به راحتی در بازارهای جهانی به فروش برسند.

در سفر آینده خود به استان کرمان از اوایل آبان تا خاتمهی سال، حتما طعم منحصربه فرد پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ فروت کرمانی را امتحان کنید.

18. پته دوزی

پته دوزی نوعی رودوزی است که در میان زنان و دختران استان کرمان رواج دارد. پته دوزی یکی از قدیمی ترین سوزن دوزی های سنتی در ایران است.

در پته دوزی، پارچه زمینه کار عریض نامیده می شود و نخ دوخت و نخ های رنگی و پشمی مورد استفاده در این هنر، ریس نام دارد. در این هنر از نقوش باستانی ایران استفاده می شود و هنرمندان این عرصه گاهی نقوش خود را به صورت ذهنی بر روی پارچه حک می نمایند.

اگر روزی به استان کرمان سفر کردید، لباس ها و بافته هایی که به روش پته دوزی تزئین شده اند را به عنوان سوغات بخرید. شما می توانید پته دوزی های مختلف را در قالب روتختی، رومیزی، پرده، بالش و کوسن در این استان بیابید.

19. قالی

قالی کرمان به دوام و کیفیت آن مشهور است و به همین دلیل است که از عبارت قالی کرمان در توصیف افرادی استفاده می شود که از سلامت جسمی خوبی در سنین بالا برخوردار هستند.

کرمان را می توان یکی از قطب های مهم قالی بافی در ایران معرفی کرد. قدمت قالی بافی در این استان به قبل از دوران صفویه بازمی شود. این دوران در کرمان، دوران شکوه قالی بافی منطقه بود؛ به حدی که جهانگردان خارجی نیز در سفرنامه های خود به این موضوع اشاره نموده اند.

قالی کرمان از نظر رنگ تنوع فراوانی دارد و شما می توانید در انواع نفیس آن بیش از 30 رنگ را مشاهده کنید. بیشتر این رنگ ها طبیعی هستند و در گذر زمان کیفیت خود را از دست نمی دهند.

20. قالیچه های افشار

قالیچه های افشار از دیگر بافته های مطرح در استان کرمان هستند که به طور عمده در روستاهای بلورد، اسطور، نجف آباد، محمودآباد، پاریز و زیدآباد فراوری می شوند. عشایر ایل افشار که هنوز زندگی کوچ نشینی دارند و در دشت های بین سیرجان و بافت ساکن هستند، قالیچه های افشاری می بافند.

21. شال بافی

شال بافی کرمان نیز به مقدار قالی بافی آن در این منطقه معروفیت و رواج دارد. حتی طرح های قدیم فرش های کرمانی نیز از طرح های رایج در هنر شال بافی الهام گرفته شده اند. شال های کرمانی معمولاً 3 متر طول دارند و شما می توانید آن ها را تحت عنوان شال های لاکی، لاجوردی، بوته ای، احرامی، ترمه، زنگاری و شاخ گوزنی از بازارهای کرمان بخرید.

22. گلیم شیریکی پیچ

گلیم شیریکی پیچ یکی دیگر از سوغاتی های نفیس کرمان است و قطب آن در سیرجان و روستای دارستان قرار گرفته است.

روستای دارستان به عنوان دهکده جهانی گلیم، از سوی سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. گلیم های شیریکی پیچ سیرجان در نوع خود منحصربه فرد هستند. این گلیم ها ترکیبی از گلیم و قالی هستند و برخلاف دیگر انواع گلیم ها که در آن ها پود باعث شکل گیری محصول نهایی می شود، در این شیوه نقشی در بافت ندارد. در تهیه گلیم شیریکی پیچ، پود صرفاً تارها را به یکدیگر متصل می نماید و باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها می شود.

23. خورجین

اگرچه دیگر خورجین کاربرد خاصی در زندگی مردمان شهری ندارد، اما همچنان اهالی روستاها و عشایر اقدام به بافتن این محصول می نمایند. خورجین های کرمانی عمدتاً دارای طرح های هندسی و متقارن هستند و شما می توانید یکی از آن ها را برای تزئین خانه خود بخرید. در بافت خورجین از پشم های رنگی، نخ پنبه و گاهی اوقات موی بز استفاده می شود. بعضی از مردم از خورجین ها در پشت دوچرخه یا موتورسیکلت خود استفاده می نمایند.

24. آجیده دوزی

آجیده دوزی نام دیگر هنر لایه دوزی و پنبه دوزی است و قدمت فراوانی دارد. در آجیده دوزی لایه ای از پنبه در بین دو لایه از پارچه قرار گرفته و پس از دوخته شدن، حالت نقش برجسته به خود می گیرد. طرح های موجود در هنر آجیده دوزی ظریف و اصیل هستند.

25. گبر دوزی

گبر دوزی از دیگر صنایع دستی منطقه کرمان است و ازآنجایی که هنر دست زرتشتیان ایران باستان بوده، به زرتشتی دوزی نیز معروفیت دارد. از رنگ های روشن و پرطراوت نظیر سرخ، سفید و سبز در گبر دوزی استفاده می شود. غالباً هنرمندان گبر دوزی از نقش درخت سرو، سرو خمیده، گل میخک، طاووس، مرغ، هدهد، خروس و اشکال هندسی و متقارن در آثار خود استفاده می نمایند.

27. عریض بافی

عریض پارچه ای است دستبافت که با دستگاه های بافندگی چوبی بافته می شود و هنرمندان پته دوزی استان کرمان از آن ها در آثار خود بهره می گیرند. اخیراً دستگاه های چوبی جای خود را به دستگاه های برقی و اتوماتیک داده اند و این هنر به تدریج در حال انقراض است. عریض های ماشینی دیگر کیفیت عریض های دستباف را ندارند و نقش و طرح های آن ها نیز تغییر نموده است.

28. ظروف مسی

ظروف مسی در بسیاری از شهرهای ایران، از جمله اصفهان، فراوری می شوند و تقریباً سوغات هرکدام از شهرهای کهن ایرانی هستند. کرمانی ها نیز هنرمندان باسابقه و ماهری در امر فراوری ظروف و اشیاء تزئینی مسی دارند. بشقاب، دیگ، کفگیر، گلدان، بشقاب های تزئینی و تابلوهای مسی از جمله وسایلی هستند که شما می توانید از کرمان به عنوان سوغاتی برای خود و عزیزانتان بخرید.

چگونه به کرمان سفر کنیم؟

کرمان دارای یک فرودگاه بین المللی است که به شهرهای بزرگ کشور نظیر تهران، مشهد، تبریز و اصفهان پرواز دارد. اگر شما هوادار سفرهای زمینی هستید، می توانید با قطار، اتوبوس های بین شهری و خودروی شخصی خود را به کرمان برسانید.

اگر با خودروی شخصی قصد سفر به کرمان از تهران را دارید، دو جهت زمینی با طول متفاوت در انتظار شماست. جهت اول کوتاه تر بوده و با گذر از شهرهای قم، کاشان، یزد و رفسنجان، حدوداً 986 کیلومتر است و 10 ساعت و نیم به طول می انجامد؛ اما جهت دوم 1220 کیلومتر بوده و از شهرهای قم، اصفهان، شهرضا، آباده، مهریز و رفسنجان گذر می نماید. فاصله زمانی در جهت دوم حدودا 13 ساعت است.

منبع:عـلی بـابا